Bisfenol A – powszechna trucizna czy niegroźny plastik?
Czym jest bisfenol A?
Bisfenol A (BPA) jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy fenoli. Przemysłowe zastosowanie znalazł w produkcji tworzyw sztucznych. Historia bisfenolu A, sięga lat 90 XIX wieku, kiedy to został pierwszy raz wyprodukowany przez Rosjanina Aleksandra Dianina. Przemysłowe wykorzystanie bisfenolu A, spowodowało stopniowe zmniejszenie użycia opakowań szklanych i ceramicznych na rzecz opakowań wykonanych z materiałów syntetycznych.
Bisfenol A ma wzór chemiczny C15H16O2 a do jego chemicznych właściwości możemy zaliczyć między innymi:
Słabe rozpuszczenie w wodzie
Dobre rozpuszczanie w roztworach wodorotlenków litowców, etanolu, metanolu, acetonie, bezwodnym kwasie octowym
Zaburzanie działania hormonów (jego budowa jest podobna do estrogenu, sam BPA został zakwalifikowany jako związek endokrynny)
Gdzie znajdę BPA?
Bisfenol A ma powszechne zastosowanie w przemyśle. Jego obecność można zauważyć w takich produktach jak:
Butelki PET
Aluminiowe puszki
Płyty CD
Zabawek
Pojemników na żywność
Papieru termicznego (drukowane są na nim paragony)
Konserwy
O ile sam fakt występowania bisfenolu A w wielu produktach sam w sobie nie musi być alarmujący, tak w połączeniu z tym, że BPA przedostaje się do organizmu człowieka a jego wpływ na zdrowie może nie być obojętny (do tego jeszcze przejdziemy), można uznać jego powszechne występowanie za alarmujące. BPA do ludzkiego organizmu dostaje się bowiem na 3 sposoby – poprzez inhalację, spożycie oraz przez skórę. Przedostawanie się BPA przez skórę ma miejsce podczas kontaktu z przedmiotami zawierającymi BPA – zabawkami (!), paragonami czy butelkami. Na przedostanie się bisfenolu A do organizmu drogą inhalacji narażone są osoby pracujące przy wytwarzaniu produktów, w których składzie BPA się znajduje, a pokarmowe przyjęcie BPA jest najbardziej prawdopodobne podczas spożywania jedzenia, które podgrzewane było w pojemnikach zawierających BPA.
Czy bisfenol A ma wpływ na zdrowie?
Coraz więcej badań wykazuje, że bisfenol A może mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka, co jest jedną z przyczyn wycofywania go z produkcji w niektórych państwach (między innymi w USA). Według badaczy, BPA może zaburzać gospodarkę hormonalną człowieka i może prowadzić do wielu zaburzeń. Obecnie badania dotyczą takich obszarów zdrowia ludzkiego jak:
Płodność i sprawność seksualna – wysokie stężenie BPA w moczu związane jest z niższą aktywnością jajników, jakością spermy a także mniejszym stężeniem hormonów ułatwiających zajście w ciążę. Ponadto badania sprawności seksualnej mężczyzn wykazały, że Ci bardziej narażeni na ekspozycję na BPA niżej oceniali swoją sprawność seksualną.
Otyłość – jest to jeden z najczęściej badanych tematów związanych ze szkodliwością bisfenolu A na człowieka. Badania miały wykazać, że osoby rasy kaukaskiej u których stwierdzono otyłość miały wyraźnie wyższy poziom BPA w moczu.
Cukrzyca typu II – zwiększone stężenie BPA w moczu znaleziono również u osób, u których stwierdzono większe ryzyko zachorowania na tę odmianę cukrzycy. Badania były prowadzone zarówno w USA (NHANES) i Azji. Niemniej jednak, istnieją również badania, które takich związków nie wykazały.
Czy i jak unikać bisfenolu A?
Pytanie jakie można sobie zadać w tym momencie to czy BPA faktycznie jest szkodliwe, z jednej strony badania co prawda wskazują na pewne związki pomiędzy konkretnymi schorzeniami a stężeniem BPA w moczu, z drugiej istnieją równoległe badania, które taki związek wykluczają. Można jednak przypuszczać, że jeśli gospodarki USA, Kanady, Japonii czy Korei wycofują się (legislacyjnie również) z możliwości stosowania BPA, a Unia Europejska zabrania używania bisfenolu A w produkcji butelek dla dzieci, to warto ograniczyć ekspozycję na ten środek.
