Cholesterol u dzieci – przyczyny, badanie, normy, sposoby ograniczania
Cholesterol jest związkiem chemicznym, występującym w tkankach i osoczu krwi. Pełni kluczową rolę w organizmie, gdzie przyczynia się do wytwarzania witaminy D3, hormonów nadnerczy oraz płciowych, a także wspomaga pracę mózgu. Z jednej strony substancje tłuszczowe w dużej mierze powstają w: wątrobie, jelitach i skórze, jednakże z drugiej sporą ich część produkują pokarmy, spożywane przez człowieka. Największymi producentami cholesterolu są: czerwone mięso, parówki, kiszki, salcesony, pasztety, podroby, żółtka jaj, żółte sery, majonezy, śmietany, przekąski typu fast food (hamburgery, zapiekanki, kebaby, pizzę, rolady, hot dogi), chipsy, paluszki, krakersy, ciastka czy cukierki. Cholesterol słabo rozpuszcza się w wodzie, w związku z czym jego znaczona część przebywa w jelitach, gdzie łączy się z kwasami żółciowymi, które umożliwiają jego wchłoniecie. W takiej formy dostaje się do krwioobiegu. Gdy jego ilość jest za wysoka, to odkłada się w organizmie w formie kryształków, tak zwanych złogów, które stanowią zagrożenie dla zdrowia, ponieważ mogą być przyczyną przedwczesnych udarów, zawałów serca czy niedokrwiennych chorób serca.
U części dzieci już w wieku dwóch lat w ścianach tętnic zaczynają odkładać się złogi cholesterolu, które tworzą blaszki miażdżycowe. Są to twarde żółte grudki, które można ujrzeć wokół oczu i na skórze malucha. W ten sposób błony wewnętrzne tętnic stają się grubsze i twardsze i jeszcze przed dziesiątym rokiem życia u brzdąców zaczyna się rozwijać miażdżyca, która przyczynia się do wystąpienia chorób wyliczanych powyżej, nawet w młodym wieku. Szczególnie niebezpieczne jest pęknięcie blaszki miażdżycowej, która zamyka przepływ krwi do tętnicy. Wówczas dochodzi do ostrego niedokrwienia tkanek narządów, które grozi udarem.
Przyczyny występowania wysokiego cholesterolu u dzieci
Przede wszystkim dzieci posiadają wysokie skłonności do dziedziczenia cholesterolu po rodzicach, u których jego stężenie notorycznie przekraczało granice normy (powyżej 240 mg/dl). Poza tym wysoki cholesterol dość często objawia się u maluchów, chorujących na pewne schorzenia, między innymi: mających problem z nadwagą bądź otyłością, cierpiących na cukrzycę czy przejawiających wysokie ciśnienie krwi. Tendencje do wysokich wartości cholesterolu mają również brzdące, u których w najbliższej rodzinie występowały przedwczesne udary mózgu lub zawały serca, w tym u kobiet poniżej 65. roku życia, zaś u mężczyzn poniżej 55. roku życia. Wysoki poziom cholesterolu występuje również u dzieci nie dbających o swój tryb życia, który przejawia się w spożywaniu niezdrowych i przetworzonych produktów, a także w wykluczeniu aktywności fizycznej.
Badanie cholesterolu u dzieci
Aby nie dopuścić do rozwoju miażdżycy rodzice powinni regularnie badać poziom cholesterolu we krwi dziecka. Takie badanie wśród dzieci z grup ryzyka można wykonywać już od trzeciego roku życia, zaś profilaktycznie – od dziewiątego. Na wykonanie badań kieruję pediatra, po uprzednim szczegółowym wywiadzie z rodzicami, który ma pomóc ocenić, czy dziecko jest narażone na wysoki poziom cholesterolu. Badanie wykonuje się w godzinach porannych, w czasie, którego dziecko musi być na czczo. Ostatni lekkostrawny posiłek należy zjeść na dwanaście godzin przed badaniem, a także bezpośrednio przed nim nie należy wykonywać żadnych ćwiczeń siłowych. Samo badanie trwa zaledwie kilka minut. Ze zgięcia łokciowego pobiera się surowicę z krwi, którą poddaje się analizie.
W trakcie badania ocenie podlegają trzy czynniki: cholesterol HDL, tak zwany dobry cholesterol, który odpowiada za usuwanie cholesterolu ze ścian naczyń oraz innych frakcji lipidowych, dzięki czemu ochrania organizm od chorób układu krążenia; cholesterol LDL, czyli zły cholesterol, który przyczynia się do odkładania kryształków w ścianach naczyń i przyczynia się do rozwoju chorób; a także trójglicerydy, które dostarczają organizmowi energii, jednakże ich zwiększona ilość sprzyja odkładaniu się tkanki tłuszczowej.
Normy cholesterolu u dzieci
Standardowa norma cholesterolu u brzdąca wynosi do 190 mg/dl. U dzieci, chorujących na inne schorzenia, jak cukrzyca, stężenie powinno przyjmować wartość do 130 mg/dl. Z kolei u pociech, które są obciążone genetycznie, gdyż ich bliscy mieli problemy z cholesterolem lub w rodzinie dochodziło do przedwczesnych udarów lub zawałów, norma nie powinna przekraczać 160 mg/dl.
Sposoby obniżania cholesterolu u dzieci
Przede wszystkim należy zadbać o styl życia dziecka, w którym duży nacisk powinno kłaść się na zdrowe odżywianie i aktywność fizyczną. Dziecko powinno unikać produktów przetworzonych: typu fast food, niezdrowych przekąsek i napojów, substancji słodzących, a także tych, zawierających dużą ilość tłuszczu. Dodatkowo, powinno ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa do kilku razy w miesiącu. W menu dziecka mają przeważać: owoce i warzywa, chude mięso, produkty zbożowe czy ciemne pieczywo. Oprócz tego należy zadbać o sprawność ruchową brzdąca, promując różne formy ruchu na świeżym powietrzu, które może uprawiać sam, jak również ze znajomymi czy rodziną. Dziecko powinno uprawiać sport minimum trzy razy w tygodniu, po 40 minut. Rodzicie każdą wolną chwilę powinni spędzać z dzieckiem aktywnie, od spacerów czy pieszych wycieczek po jazdę na rowerze czy uprawianie różnych dyscyplin sportowych.
