Kwas acetylosalicylowy a ciąża
Wytyczne odnośnie stosowania kwasu acetylosalicylowego przez kobiety ciężarne przez długi okres były jasne – jest to niewskazane, powinno się tego unikać, może spowodować nieodwracalne uszkodzenia płodu czy zamknięcie przewodu Botalla (ten odpowiedzialny jest za warunkowanie krążenia krwi z ominięciem nieużywanych jeszcze płuc w ciele dziecka – powiedzieć, że jego zamknięcie jest niepożądane, to powiedzieć stanowczo za mało). Najnowsze badania oraz wytyczne pokazują jednak, że w określonych przypadkach stosowanie kwasu acetylosalicylowego może przynieść pozytywne skutki dla ciężarnej. Co zatem warto wiedzieć o tym popularnym składniku tak wielu leków?
Czym jest kwas acetylosalicylowy?
Kwas acetylosalicylowy należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Chemicznie rzecz ujmując jest estrem salicylowym kwasu octowego. Laboratoryjna metoda syntezy tego kwasu znana jest od ponad 100 lat i równie długo istnieje na rynku. Kwas acetylosalicylowy jest obecnie najbardziej popularnym lekiem typu NLPZ stosowanym w kilkudziesięciu preparatach dostępnych na rynku.
Kwas acetylosalicylowy ma typowe dla leków z grupy NLPZ działanie. Oznacza to, że działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo oraz hamuje agregację płytek krwi. Leki z grupy NLPZ opierają mechanizm działania na blokowaniu aktywności cyklooksygenazy, która jest enzymem biorącym udział w syntezie prostaglandyn z lipidów błon komórkowych.
Mówiąc prostszym językiem – leki z grupy NLPZ, w szczególności te zawierające kwas acetylosalicylowy, są często podstawą domowej apteczki w walce z bólem głowy, gorączką czy objawami przeziębienia i grypy.
Kiedy nie powinno się stosować kwasu acetylosalicylowego?
Jak wspomnieliśmy na początku – przez wiele lat uznawało się, że stosowanie kwasu acetylosalicylowego (a w zasadzie wszystkich leków z grupy NLPZ) jest niedopuszczalne w przypadku ciężarnych i chociaż okazuje się, że niekoniecznie, lista osób i przypadków, w których stosowanie kwasu acetylosalicylowego jest niezalecana, nie należy do najkrótszych. Zawiera ona:
kobiety w I trymestrze ciąży – jest to okres, kiedy organizm płodu jest najbardziej narażony na działanie jakichkolwiek środków z zewnątrz, przyjmowanie leków może prowadzić do jego uszkodzenia;
kobiety karmiące piersią – lek może przedostać się z mlekiem matki do dziecka, co nie jest pożądanym efektem (środki przeciwbólowe/przeciwzapalne dla dzieci opierają się na paracetamolu i ibuprofenie);
osoby cierpiące na skazę krwotoczną i choroby z nią związane – leki z kwasem acetylosalicylowym rozrzedzają krew
osoby cierpiące na astmę – lek może wywoływać duszności;
osoby cierpiące na cukrzycę – w połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi kwas acetylosalicylowy wpływa na znaczne obniżenie poziomu cukru we krwi;
osoby cierpiące na choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy;
osoby poniżej 12 roku życia.
Kwas acetylosalicylowy można przedawkować (nawet śmiertelnie) dlatego nie należy przyjmować innych dawek niż wynika to z zaleceń ogólnych lub konkretnych zaleceń lekarskich. Kobiety ciężarne natomiast nie powinny przyjmować żadnych leków bez konsultacji z lekarzem ze względu na swój wyjątkowy stan.
Wysokie dawki kwasy acetylosalicylowego stosowane przez ciężarną mogą powodować takie uszkodzenia płodu jak rozszczep podniebienia, wady serca czy niską masę urodzeniową.
W jakich sytuacjach ciężarna może przyjmować kwas acetylosalicylowy?
Kwas acetylosalicylowy znajduje szerokie zastosowanie w profilaktyce występowania i rozwoju stanu przedrzucawkowego u ciężarnej. Stan przedrzucawkowy jest jedną z groźniejszych dolegliwości, która może skutkować nawet zgonem zarówno matki jak i dziecka, dlatego jego profilaktyka jest absolutnie konieczna, jeśli pojawia się ryzyko jego wystąpienia. Stosuje się wówczas niewielkie dawki kwasu acetylosalicylowego, ponieważ obniża on ryzyko jego wystąpienia.
Zdarza się również, że kwas acetylosalicylowy stosowany jest w profilaktyce przeciwzakrzepowej, ze względu na jego właściwości związane z rozrzedzaniem krwi.
Każdorazowa kuracja przy użyciu środków zawierających kwas acetylosalicylowy musi być konsultowana pod kątem zasadności, ale także dawkowania z lekarzem prowadzącym ciążę i mającym dostęp do aktualnych wyników badań ciężarnej, aby uniknąć ryzyka niebezpiecznych powikłań lub narażaniu zdrowia lub życia rozwijającego się w łonie matki dziecka.
Bibliografia
