Metody wychowawcze

Klasyfikacja metod wychowawczych

Metody wychowawcze to bardzo szeroka dziedzina, poświęcono im wiele książek, w których wypowiadały się o nich rozmaite autorytety. Jedni stawiają na bycie dobrym przykładem dla dzieci, inni sugerują system kar i nagród wychowawczych albo wyrażanie dezaprobaty. Wszystkie te metody mają na celu sprawienie, by nasze dziecko wykształciło dobry charakter i poznało wartość otaczającego go świata.

Jedną z bardziej popularnych metod jest metoda modelowania, czyli dawanie dobrego przykładu. Jest bardzo skuteczna, ponieważ dzieci są skłonne do naśladowania swoich autorytetów, zwłaszcza podczas pierwszych lat życia. Jeśli więc chcemy zaszczepić w nich dobre nawyki, wykorzystajmy czas, w którym bezkrytycznie podchodzą do tego, co robią ich rodzice. Uważajmy jednak, by nie nauczyć ich czegoś, co potem mogłoby sprowadzić na nie kłopoty!

Metoda perswazji skupia się na cierpliwym wyjaśnianiu i argumentowaniu zasad, których przestrzegania wymagamy od naszych pociech. Jest to skuteczne u nieco starszych dzieci, które możemy tym nauczyć empatii, pytając jak się czują w danej sytuacji i pomóc im odkrywać właściwe wybory. Pamiętajmy by nie przyjmować wszechwiedzącego tonu, a zamiast tego sprawić, by dziecko samo doszło do odpowiednich wniosków.

Metody wychowawcze to często wyrażanie aprobaty i dezaprobaty, co ma ścisły związek z karaniem i nagradzaniem. Rodzic wyraża akceptację (lub jej brak) wobec zachowania dziecka, co ma na celu zachęcanie do powtarzania korzystnych działań, a zaprzestanie działań negatywnych.

Kary i nagrody wywodzą się bezpośrednio z powyższego, ale są bardziej namacalne. Wywodzą się z behawioryzmu i podobnie jak aprobata i dezaprobata mają wzmacniać pozytywne zachowania i likwidować te negatywne. Muszą iść w parze z odpowiednim wyjaśnieniem, dlaczego dziecko otrzymuje daną karę oraz nagrodę, w innym przypadku nasz maluch nie zrozumie co zrobił dobrze, a co źle.

Każdy rodzić chciałby, żeby jego pociecha doskonale radziła sobie w przyszłości, stąd też ważną metodą wychowawczą jest dostarczanie wiedzy i ćwiczenie. Dotyczy to sytuacji społecznych, czyli nauczenia dziecka jak należy się zachowywać w danym momencie i co jest akceptowalne przez otoczenie oraz rozwijania zainteresowań dziecka.

Metody wychowawcze – nagrody

Nagrody to ważna część naszego rozwoju, nie tylko biorąc pod uwagę metody wychowawcze, ale i całokształt życia. Uczą dziecko wejścia w okres dojrzałości, gdzie za pracę dostaje się pieniądze, które przecież same działają jako swoista nagroda dla dorosłych. Nagradzamy więc, by utrwalić korzystne zachowania i nawyki, zachęcić do ich kontynuowania, okazać aprobatę i poprawić dziecku nastój.

Nagrody powinny przybierać zróżnicowaną formę. Czasem może to być zwykłe okazanie czułości jak przytulenie, pogłaskanie po głowie, wyrażenie uznania, danie do zrozumienia, że jesteśmy dumni z tego, co dziecko zrobiło. W innych przypadkach może to być sprawienie naszym pociechom przyjemności poprzez zabranie je na wycieczkę, do kina czy wspólną zabawę. Nie zapominajmy też o bardzo lubianych przez dzieci nagrodach rzeczowych. W przypadku młodszych dzieci będą to zabawki, a w przypadku tych nieco starszych na przykład większe kieszonkowe, sprzęt sportowy czy ulubione książki.

Metody wychowawcze – kary

Jeśli dziecko nie zrobiło czegoś, co miało lub obiecało zrobić, często może się spotkać z karą. Może to być zakaz spotkania z kolegami albo używania komputera lub telefonu, do których często młode pokolenie jest wręcz przyklejone i którą to karę uważa za najsurowszą. Ważne jednak, by z taką karą szły w parze wyjaśnienia dlaczego jej udzielamy. Nasze pociechy muszą zdawać sobie sprawę z konsekwencji ich działań, dobrze będzie też skłonić je do refleksji nad tym co zrobiły.

W żadnym wypadku jednak nie należy robić niczego, co ugodziłoby w godność dziecka. Absolutnie należy wykluczyć kary fizyczne, ponieważ prowadzą tylko do nerwicy, lęków, oraz agresji. Dziecko nie myśli wtedy o tym, co zrobiło źle, ale o tym, jak może się zemścić. Nie należy też wyzywać ani straszyć dziecka, równie bezproduktywny będzie też krzyk, który sprawi tylko, że nasze pociechy same będą w przyszłości bardziej skłonne do podnoszenia głosu. Nie wolno więc karać dziecka w przypływie złego nastroju czy w gniewie, jeśli targają nami emocje trzeba najpierw ochłonąć, a potem porozmawiać z dzieckiem o tym, co zrobiło źle.