Test na ustalenie ojcostwa
Czym jest test na ojcostwo?
Test na ojcostwo to badanie mające na celu potwierdzenie stanu faktycznego i ustalenie, czy mężczyzna jest biologicznym ojcem dziecka. Odbywa się ono na podstawie porównania unikalnych fragmentów kodu genetycznego DNA. Każde dziecko jest „mieszanką” DNA swoich rodziców, dziedzicząc po połowie kodu genetycznego zarówno matki jak i ojca. Dzięki temu można z dużą dokładnością stwierdzić, czy ojciec dziecka jest nim naprawdę. Obecne testy mają dokładność oscylującą w przedziale 99.99-100%. Do wykonania badania potrzebny jest fragment niezanieczyszczonego materiały genetycznego rodziców oraz dziecka. Może być to krew, wymaz z błony śluzowej czy włosy.
Czy można wykonać test na ojcostwo przed narodzeniem dziecka?
Jeśli wątpliwości odnośnie ojcostwa pojawiają się na etapie ciąży obecna medycyna daje możliwość wykonania testu zanim dziecko przyjdzie na świat. Stosowane są 2 metody.
Jedna z nich jest nieinwazyjna i całkowicie bezpieczna zarówno dla matki jak i dziecka – pobiera się wówczas krew matki, w której mogą również znajdować się komórki płodu. Badanie można przeprowadzić już w 9. tygodniu ciąży, niestety wadą tej metody jest nieszczególnie wysoka dokładność.
Druga metoda zakłada pobranie materiału genetycznego od płodu podczas inwazyjnych badań prenatalnych (wykonuje się ją najwcześniej w 13.-16. tygodniu ciąży). Ze względu na konieczność wykonania inwazyjnych badań, istnieje ryzyko uszkodzenia płodu a nawet poronienia ciąży, co sprawia, że metoda nie należy do powszechnie stosowanych.
Pobranie materiału genetycznego od matki i domniemanego ojca ogranicza się zazwyczaj do pobrania wymazu z policzka, choć może być to dowolny niemal fragment materiału genetycznego.
Jak wygląda ustalenie ojcostwa?
Aby móc poprawnie wykonać test na ustalenie ojcostwa należy pobrać materiał genetyczny od matki, domniemanego ojca oraz dziecka. W przypadku rodziców materiał genetyczny pobiera się w formie krwi. Dla wielu dzieci jednak ta forma badania jest bardzo stresująca, dopuszcza się więc zebranie materiału genetycznego w postaci np. włosów z cebulką.
Następnie materiał wysyłany jest do laboratorium, gdzie dokonywana jest analiza porównawcza kodu genetycznego. Aby wyniki testu były wiarygodne potrzebna jest ogromna precyzja podczas badania i zachowanie odpowiednich warunków. Zdarza się, że badanie musi być kilkukrotnie powtarzane.
Samo porównanie wskazuje na zależności pomiędzy kodem genetycznym rodzica i dziecka. Dziecko dzieli po 50% genów matki i ojca, do tego wymieszania dochodzi podczas zapłodnienia. Z racji tego, że analiza całego materiału genetycznego jest niezwykle kosztowna i czasochłonna, porównywane są wybrane fragmenty. Laboratoria badają zwyczajowo do 16 fragmentów, które zawierają krótkie i wielokrotnie powtórzone informacje genetyczne (tzw. SRT). Na tej podstawie porównuje się ilość powtórzeń SRT u dziecka i rodziców. Test uznaje się za odrzucony (a ojcostwo wykluczone) jeśli 3 lub więcej fragmentów różni się od siebie. Do porównania stosuje się metodę PCR, czyli reakcję łańcuchową polimerazy, a także metodę RLFP opierającą się na analizie długości fragmentów restrykcyjnych DNA.
Kiedy wykonuje się test na ojcostwo?
Co do zasady test na ustalenie ojcostwa wykonywany jest w momencie, gdy zachodzą wątpliwości co do tego, kto faktycznie jest ojcem dziecka. Jest to o tyle istotne, że uznanie dziecka niesie ze sobą określone konsekwencje prawne związane z obowiązkiem alimentacyjnym, prawem do dziedziczenia czy uzyskiwania informacji o stanie zdrowia członków rodziny. Test na ojcostwo można wykonać prywatnie lub może być on zlecony przez sąd lub prokuraturę. Ważne jest to, że prywatnie wykonany test nie może stanowić dowodu w sprawie i sąd i tak zaleci ponowne jego wykonanie.
W przypadku zlecenia wykonania testu przez sąd, pobranie materiału genetycznego podlega konieczności zaprotokołowania – w praktyce oznacza to, że osoby podlegające testowi, czyli te oddające materiał do badania, muszą zostać wylegitymowane. Osoba uprawniona pobiera materiał genetyczny od osób badanych w obecności nie mniej niż dwóch świadków. Test nie jest anonimowy, a osoby poddawane badaniu zobowiązane są do podpisania stosownych protokołów. Dodatkowo podczas testu wymagana jest obecność matki dziecka, bez niej test może zostać uznany za nieważny.
W przypadku testów prywatnych potrzebna jest zgoda osób badanych, po czym można zamówić test, który po pobraniu materiału genetycznego oddajemy do właściwego punktu pobrań.
undefined
Bibliografia
