Wcześniactwo
Czym jest wcześniactwo?
O wcześniakach mówimy w przypadku dzieci urodzonych pomiędzy 22 a 37 tygodniem ciąży. Zakończenie ciąży przed 22 tygodniem uznawane jest za poronienie, natomiast po 37 tygodniu za donoszenie tejże. Tak szerokie widełki urodzeniowe powodują, że ciężko jednoznacznie przypisać cechy, zaburzenia lub schorzenia typowe dla samego faktu bycia wcześniakiem, ponieważ noworodek urodzony w 22 tygodniu ciąży nie będzie ważyć 1 kilograma, a jego szanse na przeżycie będą niewielkie, natomiast noworodek, który urodzi się pod koniec 36 tygodnia będzie niemal zdolny do samodzielnego przeżycia (niewykształcony może być jeszcze układ oddechowy).
Wcześniactwo nie jest przypadłością szczególnie rzadką, choć ciężko nazwać ją powszechną. Obecnie szacuje się, że około 6,5-7% ciąży może kończyć się przed 37tygodniem. Innym kryterium oceny dojrzałości płodu do urodzenia jest masa urodzeniowa dziecka. Przyjmuje się, że dzieci z masą urodzeniową poniżej 2.5kg to dzieci urodzone przedwcześnie (jeśli są wątpliwości co do wieku ciąży).
Czynniki zagrożenia wcześniactwem i jak ciężarna powinna się zachować?
Istnieje całkiem pokaźna lista czynników, które mogą zwiększyć ryzyko przedwczesnego zakończenia ciąży przez kobietę. Zaliczane są do nich:
Wiek kobiety – przyszłe mamy poniżej 18 i powyżej 35roku życia
Długotrwałe przebywanie w szkodliwych warunkach
Stosowanie używek w ciąży
Obciążenie genetyczne (mama była wcześniakiem, mama urodziła już raz wcześniaka)
Stres
Krótkie ostępy pomiędzy ciążami
Krwawienia z dróg rodnych
Wady macicy, krótka szyjka macicy
Zakażenie dróg rodnych
Małowodzie lub wielowodzie
Operacje jamy brzusznej w II lub III trymestrze
Choroby matki
Również ciąże bliźniacze są dodatkowo zagrożone wcześniactwem, w zasadzie granica wcześniactwa w przypadku ciąży mnogiej jest przesunięta na 35 tydzień ciąży, co wynika z samej specyfiki ciąży mnogiej i nieco innego tempa rozwoju płodów.
Ciężarna, u której lekarz prowadzący ciąże zdiagnozuje możliwość przedwczesnego zakończenia ciąży powinna bezwzględnie stosować się do jego zaleceń, czasem wystarczy ograniczenie sytuacji powodujących stres (jak praca) czy aktywności fizycznej, czasem ciężarna musi leżeć aż do terminu porodu, a czasem konieczna jest specjalistyczna i całodobowa opieka lekarska na oddziale patologii ciąży.
W przypadku rozpoczęcia akcji porodowej, lepiej, żeby ciężarna niezwłocznie udała się do szpitala (jeśli jeszcze w nim nie jest) ponieważ poród wcześniaka powinien odbywać się w możliwie jak najbezpieczniejszych warunkach. Często podczas takiego porodu dziecku podawane są glikortykosteroidy, których zadaniem jest przyspieszenie rozwoju ważnych życiowo narządów. Jeśli to możliwe, poród powinien odbyć się w szpitalu o możliwe jak najwyższym stopniu referencyjności.
Urodził mi się wcześniak, co teraz?
Zagrożenia jakie dotyczą wcześniaków są bardzo różnorodne, przede wszystkim, u dzieci urodzonych prze 28 tygodniem ciąży występuje bardzo duże ryzyko zgonu, ze względu na niewykształcenie się wielu narządów, organów i układów. Ponadto (w zależności od tygodnia urodzenia) wcześniaki narażone są na:
Zaburzenia oddychania
Krwawienia wewnątrzczaszkowe
Martwicze zapalenia jelit
Zaburzenia termoregulacji
Zaburzenia metabolizmu
Zwiększoną podatność na infekcje i zakażenia
Wcześniakom nieco inaczej liczy się okres noworodkowy, do opisy rozwoju dziecka używa się tak zwanego wieku skorygowanego, który wylicza się wzorem: wiek dziecka – tygodnie, których zabrakło do prawidłowego zakończenia ciąży.
Opieka, leczenie, rozwój, profilaktyka – codzienność z wcześniakiem
Porody wcześniaków, o czym już wspomnieliśmy powinny odbywać się w szpitalach o najwyższym stopniu referencyjności posiadającymi rozwiniętą opiekę neonatologiczną. Wcześniaki często wymagają opieki w zakresie między innymi:
Wspomagani oddechu, tlenoterapii
Leczeniu chirurgicznym
Podawania niesteroidowych leków przeciwzapalnych
Pobyt wcześniaka w szpitalu po porodzie może trwać nawet kilka miesięcy. Następnie odpowiedzialność za prawidłowy rozwój spoczywa na rodzicach. Wzmożona opieka nad wcześniakiem kończy się mniej więcej po osiągnięciu przez nie 8 roku życia. Opieka ta oczywiście uwzględnia również opiekę lekarską. Powinna obejmować ona:
Rehabilitację oddechową i neurologiczną
Badania profilaktyczne audiologiczne i okulistyczne
Oceny rozwoju oraz rozpoznanie i korekcję zaburzeń poznawczych
Niedopilnowanie tych czynników, może skutkować trwałymi nieprawidłowościami w funkcjonowaniu dziecka oraz problemami z rozwojem umysłowym, intelektualnym czy późno zdiagnozowanymi wadami wzroku czy słuchu.
