Autyzm – przyczyny, objawy, diagnostyka, sposoby leczenia
Autyzm jest zaburzeniem rozwoju, cechującym się zmianami w mózgu. To schorzenie najczęściej występuje u dzieci przed ukończeniem trzeciego roku życia, jednakże pierwsze nieprawidłowości rodzice mogą dostrzec już przed pierwszymi urodzinami dziecka. Osoba akustyczna charakteryzuje się: trudnościami w nawiązywaniu kontaktów z innymi, utrudnionym odczytywaniem zmysłów, problemami w komunikacji ze społeczeństwem oraz powtarzalnością zachowań. W związku z tym akustyk ma problem z utrzymaniem interakcji społecznych, nie rozumie gestów innych osób i nie potrafi odczytać tego, co one za sobą niosą. Nie umie nawiązywać przyjaźni i przeważnie spędza czas samotnie. Nie cieszy się z obecności innej osoby i nie okazuje emocji. Ma problemy w komunikowaniu się ze społeczeństwem, przeważnie jego rozwój mowy jest znacząco opóźniony względem innych dzieci. Niekiedy w ogóle nie mówi lub używa prostego zlepku powtarzanych słów. Lubi mieć wszystko zaplanowane i rutynowo powtarzać ustalone czynności. Niechętnie reaguje na zmiany. Szacuje się, że autyzm występuje raz na sto urodzeń, z czego aż cztery razy częściej diagnozuje się u chłopców niż u dziewczynek.
Przyczyny autyzmu
Nie ma jednoznacznej zgody, co do czynnika, który bezpośrednio jest odpowiedzialny za wywołanie autyzmu. Jednakże jako główne przyczyny najczęściej wymienia się czynniki genetyczne zarówno przekazywane z pokolenia na pokolenie, jak również powstałe w wyniku mutacji genetycznych oraz czynniki środowiskowe, jak zanieczyszczenie powietrza czy zakażenia. Co więcej, niektóre choroby uwarunkowane genetycznie również zwiększają szanse na wystąpienie autyzmu. Jeżeli rodzice wychowują już jedno akustyczne dziecko, to z każdym kolejnym potomkiem ryzyko ponownego pojawienia się tego schorzenia będzie się zwiększać. Innymi symptomami zwiększającymi ryzyko zapadalności na autyzm są: zaburzenia psychiczne; niektóre choroby, jak mózgowe porażenie dziecięce, padaczka czy toksoplazmoza; infekcje przebyte w wieku niemowlęcym leczone przez długi okres antybiotykami; alergie i obniżona odporność; zaburzenia metaboliczne, w szczególności nietolerancja glutenu i kazeiny; uszkodzenia centralnego układu nerwowego; urazy okołoporodowe oraz zaawansowany wiek ojca, powyżej 40. roku życia.
Objawy autyzmu
Pierwsze symptomy autyzmu można dostrzec już w wieku niemowlęcym. W tym okresie dziecko jest przeważnie bardzo spokojne i nie sprawia żadnych kłopotów. Nie reaguje na hałas ani na pojawienie się w jego otoczeniu nowych osób. Na jego twarzy nie pojawia się żadna mimika, dziecko nie uśmiecha się ani nie pokazuje, że jest szczęśliwe. Potrafi godzinami wpatrywać się w jeden punkt, nie jest aktywne, nie interesuje go zabawa. Brzdąc nie gaworzy ani nie stara się wypowiadać żadnych słów, nie lubi być dotykany, z kolei każda próba wzięcia go na ręce, powoduje, że maluch staje się sztywny. Dodatkowo, nie reaguje na swoje imię.
W kolejnym okresie rozwoju uwidaczniają się kolejne objawy, jak: spędzanie czasu w samotności i traktowanie osób wokół jak powietrze; nienawiązywanie kontaktów z rówieśnikami; brak wskazywania placem na przedmioty, które przykuwają jego uwagę; a także brak zainteresowania innymi dziećmi, zamknięta postawa, nieumiejętność okazywania emocji, brak naśladownictwa dorosłych czy unikanie kontaktu wzrokowego. Dodatkowo, akustyk używa zabawek niezgodnie z ich przeznaczeniem, a co więcej przeważnie bawi się jedynie częścią zabawki, jak choćby kółkiem od samochodu.
Na późniejszym etapie rozwoju dziecko ma problemy z mową, mówi niewiele, przeważnie używa prostego zlepku słów, które w zestawieniu ze sobą nic nie oznaczają. Często o sobie mówi „ty”. Nie zna podstawowych słów typu „mama” czy „tata”. Nie reaguje na ból i nie liczy na pocieszenie. Charakteryzują go nietypowe zachowania, jak machanie rękami czy kręcenie się wokół własnej osi. Nie lubi zmian, przeważnie codziennie robi to samo, korzysta z tych samych przedmiotów, gdy ktoś próbuje wprowadzić zmiany w jego życiu często reaguje gniewem i buntem. Potrafi manipulować najbliższymi, aby dostać pożądaną rzecz. Wnikliwe interesuje się jednym tematem lub kilkoma, często pogłębia swoją wiedzę. Niekiedy osoby akustyczne są ponadprzeciętnie uzdolnione i mają wysokie IQ.
Oczywiście, każde dziecko rozwija się inaczej i w każdym przypadku mogą wystąpić inne objawy o różnym nasileniu. Autyzm stwierdza się po wystąpieniu przynajmniej sześciu wyżej wymienionych objawów.
Diagnostyka i sposoby leczenia autyzmu
Rozpoznanie autyzmu polega na: przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z rodzicami dziecka, mającym na celu ukazanie pewnych nieprawidłowości w jego rozwoju; obserwacji zachowania dziecka w kontaktach z rodziną i innymi dziećmi, w trakcie podejmowania wspólnych aktywności, a także w trakcie samotnej zabawy; jak również na przeprowadzeniu odpowiedniego testu, który pozwoli sprawdzić, czy dziecko opanowało wymagane umiejętności w swoim przedziale wiekowym. Co więcej, lekarz może skierować pacjenta na wykonanie dodatkowych badań medycznych, w tym genetycznych czy neurologicznych.
Autyzm jest schorzeniem nieuleczalnym, aczkolwiek jego wczesne rozpoznanie pozwala wdrożyć odpowiednie działania, które pomogą takiej osobie odnaleźć się w otaczającym ją świecie. Z tego względu zleca się różne modele terapii, opartej na współpracy dziecka oraz jego najbliższych z neurologiem, psychiatrą, psychologiem i logepedą. Terapie mogą bazować na: poprawie relacji społecznych; kształceniu języka; likwidacji typowych zachowań, charakterystycznych w przypadku autyzmu, dostosowaniu edukacji do umiejętności dziecka; stosowaniu środków farmakologicznych, mających na celu zmniejszenie nasilających się objawów lękowych czy depresyjnych oraz wprowadzeniu odpowiedniej diety – bezglutenowej lub bogatej w składniki odżywcze. Dobrze dopasowana terapia potrafi znacząco wpłynąć na funkcjonowanie dziecka.
