Badania w drugim trymestrze

23 marca 2022

Wizyty kontrolne w drugim trymestrze ciąży

Drugi trymestr to okres pomiędzy 14. a 27. tygodniem ciąży, w tym czasie NFZ refunduje 3 wizyty u ginekologa – wychodzi jedna na miesiąc. Przebieg wizyt jest – przynajmniej w teorii – szczegółowo określony przez fundusz.

Podczas wizyt kontrolnych powinien być przeprowadzony wywiad lekarski, sprawdzenie masy ciała, zmierzenie ciśnienia krwi oraz wypisanie skierowań na właściwe badania laboratoryjne.

Lekarz wykonuje też badanie ginekologiczne, ocenia położenie wysokości dna macicy i wymiarów miednicy, a w drugiej połowie drugiego trymestru badane są czynności serca płodu.

Badania obowiązkowe w drugim trymestrze ciąży

Badanie moczu – badania moczu w czasie drugiego trymestru powinny być wykonywane co miesiąc. Wykonuje się je przede wszystkim, aby wykryć ewentualne bakterie w moczu, nieleczone zakażenie dróg moczowych może prowadzić nawet do przedwczesnego porodu, a niestety zdarza się, że infekcja przebiega bezobjawowo. Wyniki badania moczu dają też informację, czy ciężarna nie cierpi na gestozę – objawia się ona występowaniem białka w moczu kobiety, a samo schorzenie może być bardzo niebezpieczne dla przebiegu ciąży, ponieważ prowadzi do takich powikłań jak przedwczesne oddzielenie się łożyska oraz zahamowania wzrostu płodu. Analizą wyników badań moczu zawsze zajmuje się lekarz, ale warto mieć chociaż ogólne pojęcie co oznaczają konkretne wyniki i jakie powinny być ich prawidłowe wartości

Badanie ogólne moczu

Zabarwienie – prawidłowe powinno być słomkowe, jasnożółte lub żółte. Wystąpienie koloru czerwonego może świadczyć o przenikaniu krwinek do układu moczowego, a to z kolei o uszkodzeniu nerek, skazie krwotocznej, kamieni w drogach moczowych. Kolor brunatny może świadczyć o obecności w moczu bilirubiny (związane może być z żółtaczką).
Przejrzystość – przejrzysta, klarowna. Jeśli mocz jest mętny od razu po wydaleniu, może to oznaczać ropne zapalenie dróg moczowych i kamicę nerkową.
Odczyn – kwaśny, mieszczący się w granicach 4,5-7,8 pH. Niewłaściwe pH moczu może informować, że kobieta choruje na kamicę nerkową lub świadczyć o problemach nerek z zakwaszaniem moczu lub o zakażeniu układu moczowego.
Ciężar – właściwy 1,0023 – 1,0035 g/cm3. Jeśli ciężar moczu będzie zbyt zbliżony do ciężaru wody, oznacza to że nerki nie są w stanie go zagęścić, czyli że mogą być niewydolne.

Badanie biochemiczne moczu

Bakterie – ich obecność w moczu świadczy o zakażeniu jednego lub wielu elementów układu moczowego.
Bilirubina – całkowita – poniżej 1,1 mg/dl, związana – poniżej 033 mg/dl. Wzrost może wskazywać na występowanie żółtaczki w ciąży, problemy z wątrobą i cholestazę.
Glukoza – obecność glukozy w moczu to informacja o możliwej cukrzycy.
Białko – obecne w moczu ciężarnej może być objawem wystąpienia gestozy (zatrucia ciążowego).
Erytrocyty – prawidłowo maksymalnie do trzech krwinek w polu widzenia mikroskopu. Zbyt duża ilość erytrocytów w moczu może być spowodowane kamicą nerkową lub atakiem kolki nerkowej. Poza tym może być związane z marskością wątroby czy zaburzeniami krzepnięcia krwi.
Leukocyty – prawidłowo maksymalnie do trzech krwinek w polu widzenia mikroskopu.

Badanie krwi – w drugim trymestrze ciąży kobietę czeka przynajmniej jedno badanie krwi – pomiędzy 15. a 20. tygodniem. Jeśli zlecona została tylko morfologia – nie trzeba być na czczo. Dodatkowe badania dotyczą kobiet, które mają krew Rh- (badania związane z konfliktem serologicznym) oraz te, u których w pierwszym trymestrze wyszedł ujemny wynik przeciwciał IgG w kierunku toksoplazmozy.

Dodatkowo każda przyszła mama zostanie przebadana testem na obciążenie glukozą – do tego badania należy przyjść na czczo. Ze względu na konieczność przyjęcia 75 g glukozy i podwójnego ponownego pobrania krwi po 2 godzinach i kolejnych 2 godzinach jest to jedno z mniej przyjemnych badań jakie czekają kobietę na tym etapie.

Warto pamiętać o tym, że wyniki krwi powinny być analizowane przez wykwalifikowanego lekarza, niemniej jednak, tak jak w przypadku badań moczu, warto znać chociaż orientacyjnie jakie wartości są prawidłowe.

Erytrocyty (RBC) – 3,5-4,5 mln/mikrolitr. Ich poziom informuje nas chociażby o możliwej niedokrwistości. Czasowe obniżenie w ciąży jest fizjologicznie uzasadnione. Wartości poniżej normy mogą wynikać z niedoboru kwasu foliowego, żelaza, witaminy B12 lub utraty krwi.
Hemoglobina (HGB) – 11,5-13,5 g/dl. Za niski wynik może świadczyć o niedokrwistości.
Hematokryt (HTC) – 37-52% (stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza), wynik niemieszczący się w normie może świadczyć o niedotlenieniu tkanek, chorobach płuc, serca i niedokrwistości.
MCV – 80-99 fl (średnia objętość pojedynczej krwinki), nieprawidłowy wynik może być spowodowany niedoborem witaminy B12, kwasu foliowego lub niedokrwistością spowodowaną brakiem żelaza.
Leukocyty (WBC) – 10-15 tys./mikrolitr. Odpowiedzialne za obronę organizmu przed mikroorganizmami. Dostarczają informacji o stanie zapalnym organizmu, zakażeniach i chorobach układu krwiotwórczego. Przekroczenie normy może świadczyć o infekcji, spadek poniżej normy – o chorobie hematologicznej.
Limfocyty (LYMPH) – 10-15 tys./mikrolitr. Komórki związane z układem odpornościowym, ich nadmiar informuje nas o pojawieniu się białek pozaustrojowych.
Monocyty (MONO) 0-0,8 G/l. Komórki tzw. żerne. Ich funkcja to niedopuszczenie do namnażania się wirusów.
Odczyn Biernackiego (OB) – norma zależna jest od tygodnia ciąży. Testem na OB bada się zaburzenia białek osocza oraz właściwości erytrocytów. Z wyników można dowiedzieć się o ciąży, alergiach i stanie zapalnym.
Ferrytyna – 22–200 μg/l. Najbardziej dokładny wskaźnik, mogący świadczyć o niedoborach żelaza.
Żelazo (FE) – 50-175 μg/dl. Składowa hemoglobiny i mioglobiny. Należy kontrolować poziom żelaza, aby uniknąć ryzyka wystąpienia anemii u płodu.
Trombocyty (PLT) – 100-300 tys./mikrolitr. Elementy morfotyczne krwi nazywane również płytkami krwi. Powstają w tkance limfatycznej oraz szpiku, ich rola jest kluczowa w procesie krzepliwości krwi, więc ich poziom musi być kontrolowany przez całą ciążę.
TIBC – 223–446 µg/dl. Całkowita zdolność wiązania żelaza – parametr oceniający wewnątrzustrojową gospodarkę żelaza.
Transferyna – 220-400 µg/dl. Podwyższone w 3. trymestrze białko odpowiedzialne za właściwe stężenie jonów żelaza w krwi.

USG – w drugim trymestrze ciąży wykonuje się tzw. USG połówkowe. Powinno być ono wykonane pomiędzy 18. a 22. tygodniem ciąży. Jego nadrzędnym zadaniem jest ocena anatomii dziecka pod kątem występowania wad wrodzonych. Oglądane i oceniane są przede wszystkim głowa (mózg, czaszka i twarz), szyja, klatka piersiowa (serce, płuca, żebra), jama brzuszna (jelita, żołądek, nerki, pęcherz moczowy) a także kości długie dłoni i stóp, narządy płciowe i kręgosłup, oceniana jest również masa i długość dziecka. Poza płodem USG w drugim trymestrze ciąży weryfikuje również położenie łożyska, ilość płynu owodniowego i stan szyjki macicy. Badanie połówkowe jest o tyle ważne, że dzięki niemu można zweryfikować czy na półmetku ciąży maluch rozwija się prawidłowo, oraz czy nie posiada wad rozwojowych.

Badania dodatkowe w drugim trymestrze

W określonych przypadkach lekarz prowadzący ciąże może zalecić wykonanie badań dodatkowych. O ile test potrójny pozostaje w obszarze zaleceń, tak amniopunkcja ze względu na swój charakter – jeśli zostanie zlecona, musi zostać wykonana.

Test potrójny – podczas tego testu badane są poziomy beta-HCG, wolnego estriolu i alfa – fetoproteinty. Używany we wczesnej diagnostyce zespołów Downa, Edwardsa i Pataua.

Amniopunkcja –wykonywana po 14. tygodniu ciąży. Badanie polega na pobraniu około 15 ml płynu owodniowego (wód płodowych), aby dostać się do tego materiału lekarz musi wykonać nakłucie powłok brzusznych i pęcherza płodowego. Wraz z płynem owodniowym pobierane są komórki dziecka pochodzące ze złuszczającego się naskórka, na ich podstawie oceniany jest kariotyp. Amniopunkcja jest w stanie zdiagnozować choroby takie jak hemofilia, zespoły Downa czy Edwardsa oraz niemal 200 innych chorób dziedzicznych.