Bliźnięta dwujajowe – charakterystyka, możliwość wystąpienia, zagrożenia
Ciąża bliźniacza jest rodzajem ciąży wielopłodowej, która zdarza się raz na 80 porodów. Bliźnięta dwujajowe, nazywane inaczej dwojaczkami, rodzą się z ciąży mnogiej, podobnie jak bliźnięta jednojajowe. Tylko z tą różnicą, że w przypadku bliźniąt dwujajowych do zapłodnienia dochodzi, gdy w czasie cyklu menstruacyjnego kobiety, jajniki uwalniają nie jedno, a dwa jajeczka, które później są zapłodnione przez dwa różne plemniki. Powstają zatem dwie odrębne zygoty, które rozwijają się niezależnie od siebie w osobnych łożyskach oraz workach odwodnionych. Nie istnieje zatem ryzyko wystąpienia zespołu podkradania, w którym jedno dziecko rozwija się kosztem drugiego. Niekiedy zdarza się, że bliźniaki dwujajowe mają różnych ojców, jednakże to zjawisko nie należy do powszechnych. Dzieje się tak, gdy po owulacji jednej komórki jajowej zostanie uwolnione kolejne jajeczko, które może zostać zapłodnione przy kolejnym stosunku płciowym.
Cechy charakterystyczne bliźniąt dwujajowych
W zasadzie dwojaczki nie są do siebie podobne i bardziej mogą przypominać rodzeństwo urodzone w pewnym odstępie czasu aniżeli bliźniaki. Przeważnie rodzą się innej płci, choć zdarzają się sytuacje, że dwojaczki są tej samej płci. Poza tym mają inny kod genetyczny, a także mogą różnić się grupą krwi, wyglądem zewnętrznym, wzrostem, wagą, cechami charakteru czy zachowaniem. Jednakże niewątpliwie pomimo dzielących je różnic łączy je silna więź, spowodowana wspólnym życiem płodowym.
Czynniki sprzyjające poczęciu bliźniaków dwujajowych
Istnieje wiele przesłanek, które mogą świadczyć o pojawieniu się ciąży bliźniaczej. Jedną z nich jest poczęcie metodą in vitro. W trakcie tej procedury w macicy kobiety umieszcza się większą ilość zarodków z nadzieją, że przynajmniej jeden z nich się przyjmie. Jednakże w efekcie dość często dochodzi do sytuacji, że zagnieżdżają się dwa zarodki, dzięki czemu są one przesłanką do powstania ciąży bliźniaczej. Podobnie dzieje się u kobiet, które posiadają zaburzenia hormonalne, dość długo korzystały z antykoncepcji hormonalnej bądź leczyły się z powodu niepłodności. W takich sytuacjach organizm kobiety niekiedy produkuje więcej niż jedną komórkę jajową. Pojawieniu się ciąży bliźniaczej sprzyja również fakt wystąpienia takiego rodzaju ciąży w rodzinie przyszłej mamy. Możliwość uwalniania dwóch komórek jajowych może być przekazywana z pokolenia na pokolenie, głównie w przypadku, gdy matka dziecka jest spokrewniona z osobami z ciąży bliźniaczej, sama pochodzi z takiej ciąży lub sama urodziła już bliźnięta. Wpływ na pojawienie się ciąży bliźniaczej może mieć również zaawansowany wiek matki. Kobiety powyżej 35. roku życia statystycznie częściej mogą zostać mami bliźniaków. Czasami przyjmuje się, że łatwiej zajść w ciąże bliźniaczą, gdy odbywa się stosunek w końcówce cyklu miesiączkowego.
Zagrożenia dla matki i płodu
Ciąża bliźniacza, choć niesie ze sobą podwójne szczęście, to również wpisuje się w zwiększone ryzyko. Przede wszystkim jest nie lada wyzwaniem dla przyszłej mamy. W przypadku urodzenia bliźniaków masa ciała ciężarnej zwiększa się blisko dwukrotnie, co stanowi potężne obciążenie dla kręgosłupa kobiety. W tym czasie przyszła mama powinna zmienić swój tryb życia na bardziej leżący, co z jednej strony pozwoli jej odpocząć, a z drugiej zadba o prawidłowe dotlenienie i dożywienie maluchów, gdyż ta pozycja sprzyja przepływowi krwi do łożyska. Poza tym kobieta nie powinna się przeciążać i poświęcać jak najwięcej czasu na wypoczynek, aby dać ulgę opuchniętym nogom. Jednakże zastosowanie się do tych zasad nie pozwoli w pełni uchronić jej przed niebezpieczeństwami, ponieważ ciąża bliźniacza często może prowadzić do wielu powikłań w trakcie ciąży lub bezpośrednio po niej. Wśród nich najczęściej wymienia się:
nasilone wymioty podczas ciąży;
niedokrwistość;
nadciśnienie tętnicze;
zatrucie ciążowe (gestoza);
łożysko przodujące, umieszczone nad ujściem wewnętrznym szyjki macicy lub w jego kręgu, które może powodować intensywne krwawienia w trakcie ciąży, jak również podczas porodu;
krwotok poporodowy, spowodowany niekurczeniem się macicy, pozostaniem części łożyska, infekcją lub wewnętrznymi ranami;
wielowodzie, czyli nadmierną produkcję płynu owodniowego;
przedwczesny poród, spowodowany nieprawidłowym ułożeniem płodów.
W zdecydowanej większości w przypadku ciąż bliźniaczych przeważa cesarskie cięcie, aczkolwiek poród metodą naturalną jest możliwy w dwóch przypadkach: gdy oboje są w ułożeniu główkowym (główką do dołu, a nóżkami i pośladkami do góry) lub jedno dziecko znajduję się w położeniu główkowym, a drugie w miednicowym (zbliża kolana do brzucha i podkurcza nóżki, jakby przybierało pozycję siedzącą). Wtedy na świat jako pierwsze przyjdzie dziecko w położeniu główkowym. Poród naturalny bliźniąt nie różni się znacząco w porównaniu z porodem pojedynczego dziecka. Występuję tylko wydłużony etap parcia. Po urodzeniu pierwszego dziecka drugie przychodzi na świat zazwyczaj kilkanaście minut później, a ciężarnej zdecydowanie już łatwiej je urodzić. Natomiast w każdej innej sytuacji dochodzi do przedwczesnego porodu, przy pomocy cesarskiego cięcia. Lekarze decydują się na nie głównie, gdy dzieci są źle ułożone: obydwoje główkami do góry lub jedno dziecko ma główkę w górze, a drugie w dole; szyjka macicy nieodpowiednio rozszerza się; zbyt szybko okleja się łożysko od szyjki macicy lub istnieje ryzyko zagrożeń okołoporodowych. W przypadku porodów przedwczesnych masa dzieci może znacząco różnić się od przeciętnego noworodka, nawet do jednego kilograma, co ma związek ze zjawiskami genetycznymi we wnętrzu macicy, jednakże nie jest to powód do paniki, ponieważ szanse na przeżycie dziecka są takie same, jak w przypadku maluchów z ciąż pojedynczych. O wiele groźniejszym powikłaniem ciąży bliźniaczej może być obumarcie jednego z płodów, które najczęściej ma miejsce przed dziesiątym tygodniem ciąży, aczkolwiek może zdarzyć się również w późniejszym okresie. Przeważnie jest ono spowodowane wadami genetycznymi lub autonomicznymi, chorobą matki bądź przedwczesnym odklejeniem się łożyska. Obumarcie jednego z płodów nie wpływa ujemnie na rozwój drugiego i może prowadzić do wcześniejszego porodu. Jego rokowania przeważnie są pomyślne, niezależnie od momentu obumarcia pierwszego płodu. W związku z licznymi zagrożeniami ciąża bliźniacza jest objęta szczególną opieką medyczną. Ciężarna częściej bywa zapraszana na wizyty kontrolne, podczas których monitorowane są tętna płodów, a także zleca się wykonywanie jej większej ilości badań. Niekiedy kobieta w ciąży bliźniaczej musi zostać hospitalizowana, jednakże nie zawsze jest to warunek konieczny.
