Krew pępowinowa – charakterystyka, pobranie, wady i zalety
Krew pępowinowa jest częścią komórek macierzystych, które posiadają zdolność do różnicowania się, dzięki czemu są w stanie przekształcić się w podstawowe tkanki organizmu, niezbędne do funkcjonowania człowieka. Poza tym, komórki macierzyste mają szansę samoodnawiania się, przez co stwarzają nieograniczoną liczbę podziałów. Rozdzielają się w trakcie rozwoju płodu. Z jednej strony powstaje komórka wyspecjalizowana, stanowiąca osobny organ, zaś z drugiej – komórka macierzysta, którą przechowuje organizm, gotowy do przekształcenia jej w dowolny organ. Po porodzie komórki znajdują się w szpiku kostnym i krwi obwodowej. Z tego względu można je pobierać również od osób dorosłych, jednakże większą skuteczność wykazują komórki macierzyste pobrane z krwi pępowinowej, gdyż wtedy posiadają największą zdolność do namnażania, dzięki czemu przyczyniają się do odbudowania układu krwiotwórczego i odpornościowego. Co więcej, nie atakują komórek biorcy, przez co mogą być przeszczepiane nawet przy braku idealnej zgodności, ponieważ nie dojdzie do odrzucenia przeszczepu, a co za tym idzie praktycznie nie istnieją szanse wystąpienia jakichkolwiek powikłań, co byłoby możliwe w przypadku szpiku kostnego czy krwi obwodowej. Poza tym, są najczystszą i najzdrowszą formą komórek, gdyż nie przenoszą żadnych chorób i nie są podatne na oddziaływanie środowiska.
Jakie choroby można leczyć za pomocą komórek macierzystych?
Komórki macierzyste mogą być wykorzystane w leczeniu około 80 schorzeń, w tym między innymi: nowotworów złośliwych (chłoniaka, białaczki, zespołów mielodysplastycznych); ciężkich niedoborach odporności; osteoporozie; anemiach złośliwych; w niektórych postaciach udarów mózgu lub wad serca; autyzmu; mózgowego porażenia dziecięcego; rekonstrukcji neuronów, stawów i kości u dzieci; hemoglobinopatii, chorobach metabolicznych. Obecnie trwają badania nad skutecznością komórek macierzystych w leczeniu takich chorób jak: choroba Alzheimera; choroba Parkinsona; cukrzyca; stwardnienie rozsiane; choroby układu immunologicznego czy choroby dziedziczne. Co więcej, naukowcy prowadzą badania, które mają ocenić skuteczność komórek w leczeniu urazów powypadkowych, jak w przypadku uszkodzenia rdzenia kręgowego.
Jak wygląda pobranie krwi pępowinowej?
Pobranie krwi pępowinowej jest łatwym, nieinwazyjnym zabiegiem, wykonywanym tuż po porodzie. Trwa około pięciu minut i jest w pełni bezpieczne, ponieważ nie stanowi żadnego zagrożenia dla mamy ani noworodka. Krew pępowinową pobiera się po przecięciu pępowiny z tej części, która jest połączona z łożyskiem. W przypadku cesarskiego cięcia – po wydobyciu łożyska. Zazwyczaj zajmuje się tym wyszkolona położona, która korzysta z zestawu pobraniowego, dostarczonego przez rodziców przed porodem. W skład takiego zestawu wchodzą – specjalny przyrząd z woreczkiem, zawierający substancję zapobiegającą krzepnięciu, który umożliwia pobranie krwi w układzie zamkniętym przy zachowaniu sterylności oraz czterowarstwowy styropianowy pojemnik termoizolacyjny z rejestratorem stabilizującym temperaturę od momentu pobrania krwi do czasu dostarczenia jej do banku komórek macierzystych. Poza tym każdy zestaw zawiera niezbędne dokumenty, które muszą wypełnić lekarze, a także indywidualny numer identyfikacyjny. Następnie paczka pobraniowa jest gotowa do odbioru przez osobę upoważnioną przez bank komórek macierzystych i transportowana do laboratorium. Ważne, aby transport odbył się w czasie od 24 do 36 godzin po pobraniu, ponieważ wtedy krew pępowinową można na spokojnie przebadać i zamrozić. Jej pobranie jest możliwe tylko po przekazaniu specjalnego zestawu przed porodem, jak również w przypadku umowy szpitala z danym bankiem krwi pępowinowej, ponieważ w razie jej braku szpital nie przeprowadzi takiego zabiegu, zaś krew pępowinowa razem z łożyskiem i pępowiną zostaną poddane utylizacji. W laboratorium krew rozdziela się na kilka próbek, w tym próbkę podstawową, które będą poddane badaniu. Później umieszcza się je w komorze wypełnionej ciekłym azotem o temperaturze -196 stopni Celsjusza, w której próbki mogą leżeć kilkanaście lat. Gdy w tym czasie zajdzie potrzeba wykorzystania krwi, bank przetransportuje ją do szpitala.
Jakie są wady i zalety bankowania krwi pępowinowej?
Przede wszystkim krew pępowinowa może uratować życie własnego dziecka (przeszczep autologiczny), jego rodzeństwa lub spokrewnionej rodziny (przeszczepy allogeniczne), jak również innych brzdąców o takiej samej zgodności genetycznej. Co więcej, krew pępowinowa może stać się alternatywą w leczeniu takich chorób, na które aktualnie nie ma lekarstwa. Szanse leczenie komórkami macierzystymi w przyszłości wynoszą aż 1:100, czyli więcej niż w przypadku chorób, na które są szczepione maluchy. Średnia porcja krwi pępowinowej, licząca od 60 do 80 mililitrów wystarcza do przeszczepu dziecka ważącego od 40 do 50 kilogramów.
Niestety bankowanie krwi pępowinowej to dość droga inwestycja, na którą nie każdy może sobie pozwolić. Zabieg nie jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w związku z czym rodzicie muszą liczyć się ze sporymi kosztami. Cena przygotowania niezbędnych formalności, w tym dokumentów i zestawu pobraniowego, a także koszty pobrania krwi pępowinowej, jej transportu i badań laboratoryjnych może wynosić około dwóch tysięcy złotych. Natomiast później dochodzą dodatkowe koszty za przechowywanie krwi w banku komórek macierzystych, liczące od 400 do 600 złotych za rok, aczkolwiek można zdecydować się na abonamenty kilkuletnie. Poza tym, mimo szeregu licznych właściwości rodzice muszą pamiętać, że krew pępowinowa nie jest lekarstwem na wszystkie choroby. Co więcej, nie zawsze istnieje możliwość pobrania krwi pępowinowej. Zabieg jest możliwy tylko w przypadku kobiet, które nie są obciążone żadnymi chorobami: genetycznymi; wenerycznymi, przenoszonymi drogą płciową; wirusowymi; nowotworowymi czy wymagającymi inwazyjnego leczenia w trakcie trwania ciąży. Dodatkowo nie można go wykonać w przypadku przedwczesnego porodu, długiego leczenia farmakologicznego w trakcie ciąży czy stwierdzonego nowotworu u płodu.
