Neuroblastoma u dzieci – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Neuroblastoma, nazywana inaczej nerwiakiem zarodkowym, to złośliwy nowotwór wieku dziecięcego, który pochodzi od komórek cewy nerwowej, a dokładniej części układu współczulnego, funkcjonującego bez własnej woli i odpowiadającego za: regulacje pracy serca, rozszerzanie źrenic, przyśpieszanie tętna, wydzielanie śliny, potu oraz adrenaliny. Guz rozwija się głównie w jamie brzusznej lub nadnerczach, ale może także wystąpić w klatce piersiowej, miednicy, szyi, w okolicy kręgosłupa czy kościach. Najczęściej dotyka niemowlęta i dzieci do dziesiątego roku życia. Najwięcej przypadków (90%) wykrywa się u maluchów poniżej piątego roku życia, a sama choroba dotyczy znacznie częściej chłopców. Stanowi około 10% wszystkich dziecięcych nowotworów i występuje średnio od sześciu do dziesięciu razy na milion urodzeń. W Polsce chorobę diagnozuje się u około 70 dzieci rocznie.
Przyczyny neuroblastomy
Trudno znaleźć bezpośrednią przyczynę neuroblastomy, jednakże najczęściej wskazuje się na pewne nieprawidłowości w kształtowaniu się układu nerwowego w okresie zarodkowym i na wczesnym etapie okresu życia płodowego. Wówczas nowotwór rozwija się z pierwotnych komórek układu nerwowego. Do powstania neuroblastomy mogą przyczyniać się również niektóre działania kobiety podejmowane w trakcie trwania ciąży, jak: nadużywanie alkoholu, stosowanie hormonów płciowych czy leczenie środkami moczopędnymi. Neuroblastoma wiąże się także z wadami wrodzonymi.
Objawy neuroblastomy
Objawy w przypadku tego nowotworu nie są charakterystyczne i wyglądają jak typowe objawy zwykłej infekcji, czyli: podwyższona temperatura ciała, kaszel, duszności, trudności z połykaniem, powiększone węzły chłonne, ból brzucha i klatki piersiowej, brak apetytu, spadek masy ciała, zdolność do siniaczenia, zwiększone ciśnienie krwi, senność, rozdrażnienie, zaczerwienione oczy, opadanie powiek, zwężenie źrenic, zaparcia, problemy z oddawaniem moczu czy wymioty. Rodzaj objawów jest uzależniony od miejsca, w jakim ulokował się guz. Na ciele dziecka mogą pojawić się niewielkie, twarde, niebieskawe guzki, które będą oznaczały, że doszło do przerzutów nowotworu. U dzieci, które zaczęły już chodzić kluczowym symptomem jest nagłe zaprzestanie tej czynności, podkurczanie nóżek oraz wyraz poważnego zmęczenia na twarzy malucha.
Diagnostyka i sposoby leczenia neuroblastomy
Diagnostyka składa się z wykonania kilku kluczowych badań, mających potwierdzić obecność guza w organizmie, jego lokalizacje oraz stopień zaawansowania. W tym celu stosuje się badania obrazowe i laboratoryjne. Wykrycie guza jest możliwe za pomocą badania USG jamy brzusznej, RTG, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego, a także przy pomocy badania palpacyjnego, wykonywanego w domu przez rodziców, polegającego na naciskaniu palcami po ciele dziecka i sprawdzaniu, czy w danym miejscu nie jest wyczuwalny guz. Poza tym, wykonuje się badanie moczu, które w przypadku neuroblastomy wykaże wysokie stężenie metabolitów katecholamin. Nowotwór można wykryć również w badaniu szpiku określającego obecność lub brak obecności komórek nowotworowych lub w badaniach histopatologicznych, które bazują na pobraniu wycinka guza i poddaniu go analizie w celu zastosowania odpowiedniego leczenia.
Szybko zdiagnozowany guz daje spore szanse na pokonanie choroby. Jeżeli nowotwór zostaje rozpoznany w pierwszym lub drugim stadium, gdy nie doszło jeszcze do przerzutów, to można go w całości usunąć chirurgicznie, a gdy jest to niemożliwe – można zwalczyć go przy pomocy chemioterapii. W trzecim stadium choroby, gdy dochodzi do pierwszych przerzutów, wdraża się zwiększoną dawkę chemioterapii, a w miarę możliwości stosuje się leczenie chirurgiczne, które polega na usunięciu jak największej ilości nowotworu, a także radioterapię, usuwającą pozostałości guza. Możliwy jest również przeszczep komórek krwiotwórczych. Na czwartym etapie choroby przerzuty dochodzą już do kluczowych organów w ciele człowieka, między innymi: do wątroby, płuc czy mózgu. Na tym etapie zaawansowania choroby leczenie jest bardzo ograniczone i wymaga połączenia wielu metod. W przypadku, gdy nie można podjąć żadnej ingerencji chirurgicznej stosuje się głównie radioterapię oraz opiekę psychologiczną.
Duże znaczenie w pokonaniu choroby ma czas, wiek dziecka i miejsce ulokowania guza. Na pierwszym etapie choroby szanse wyleczenia wynoszą prawie 100%, na drugim – około 75%, na trzecim około 50%, zaś na czwartym już tylko w okolicy 15%. Największe szanse na całkowite wyleczenie mają niemowlęta. Najgorzej rokującymi guzami są te umiejscowione w jamie brzusznej, zwłaszcza jeżeli dochodzi do przerzutów.
