Odczyn Coombsa – co powinno się o nim wiedzieć
Definicja
Odczyn Coombsa, znany również jako test antyglobulinowy, to immunologiczna metoda diagnostyczna, dzięki której możliwe jest wykrywanie przeciwciał IgG (zwanymi przeciwciałami niekompetentnymi) przy użyciu surowicy antyglobulinowej. Metoda stosowana jest w diagnostyce zakażeń oraz transfuzjologii.
Rodzaje
Wyróżnia się kilka różnych odczynów Coombsa, w zależności od tego, czego diagnostyka powinna być wykonana. Podstawowe warianty odczynu Coombsa to bezpośredni test antyglobulinowy oraz pośredni test antyglobulinowy. Co warto o nich wiedzieć?
Bezpośredni odczyn Coombsa (BTA) – dzięki temu wariantowi testu antyglobulinowego można wykryć w krwinkach przeciwciała, nie będzie jednak możliwa weryfikacja źródła ich pochodzenia ani ich typu. Bezpośredni odczyn Coombsa stosuje się w diagnostyce przyczyn powstawania takich chorób jak niedokrwistość autoimmunohemolityczna. Poza tym znajduje szerokie zastosowanie w diagnostyce hemolitycznej u noworodków a także w życiu płodowym dziecka, w przypadku konfliktu serologicznego pomiędzy matką a dzieckiem oraz w diagnostyce przyczyn powikłań po zabiegach transfuzji krwi.
Badanie przeprowadza się za pomocą próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. W toku badania szuka się przeciwciał łączących się z erytrocytami (czerwone krwinki)
Pośredni odczyn Coombsa (PTA) – ten test antyglobulinowy ma o wiele częstsze zastosowanie. W chwili obecnej stanowi on jedną ze składowych części badania grupy krwi, jego zadaniem jest znalezienie w osoczu przeciwciał przeciw antygenom czerwonych krwinek innych niż A i B. ten test pozwala nie tylko na wykrycie obecności przeciwciał, ale również na identyfikację z jakimi antygenami krwinek są powiązane.
Test ten wykonuje się między innymi u osób chorujących na niedokrwistość autoimmunohemolityczną – czyli chorobę, w której organizm produkuje przeciwciała przeciwko antygenom swoich białych krwinek. Choroby, które cechują się takim przebiegiem to toczeń rumieniowaty, białaczka limfatyczna, mononukleoza czy mykoplazmoza.
Badanie ma szerokie zastosowanie przy pacjentach przyjmujących transfuzję krwi, ale odczyn pośredni Coombsa jest również kluczowym badaniem dla ciężarnych. Za jego pomocą bowiem można określić wystąpienie konfliktu serologicznego pomiędzy matką a płodem i podjąć odpowiednie kroki, kiedy będzie to możliwe. Badanie na obecność przeciwciał IgG w ciąży powtarzane jest kilkukrotnie na różnych jej etapach.
Pośredni odczyn Coombsa w ciąży
Ciąża to szczególny okres, dlatego też wymaga szczególnego zaopiekowania się przyszłą mamą przez służbę zdrowia. Badanie PTA wykonuje się możliwie jak najszybciej w pierwszym trymestrze ciąży i powtarza w 30 tygodniu (jeśli wynik był negatywny).
U kobiet z ujemnym czynnikiem Rh badanie powtarzane jest trzykrotnie. Ma to miejsce ze względu na ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego pomiędzy matką a dzieckiem.
O konflikcie serologicznym mówimy, gdy kobieta posiada grupę krwi Rh-ujemną a dziecko dziedziczy po ojcu grupę krwi Rh-dodatnią i dochodzi do zetknięcia się krwi dziecka z krwią matki, co powoduje reakcję zwaną immunizacją w organizmie kobiety. Reakcja ta może wywołać poważne choroby u dziecka. Zazwyczaj do kontaktu krwi dziecka z krwią matki dochodzi dopiero podczas porodu, ponieważ w okresie życia płodowego płód chroniony jest przez łożysko, ale zakażenia w trakcie trwania ciąży również się zdarzają. Aktualnie wyróżnia się 3 postacie konfliktu serologicznego.
-
Ciężki stopień anemii – najczęstszy i najmniej groźny dla dziecka. Objawy typowe dla anemii – możliwe duszności, powiększona śledziona i wątroba oraz ogólna bladość dziecka. Mogą pojawić się duszności
-
Uogólniony obrzęk płodu – najbardziej niebezpieczna forma konfliktu serologicznego, jej objawami są obrzęki skóry i tkanki podskórnej oraz wybroczyny. Wcześniej zazwyczaj skutkował obumarciem płodu wewnątrz macicy, na szczęście obecna medycyna i profilaktyka pozwalają na zapobieganiu tej dolegliwości.
-
Ciężka żółtaczka hemolityczna – podwyższony poziom bilirubiny mogący doprowadzić do poważnego uszkodzenia mózgu dziecka. Objawy żółtaczki związanej z konfliktem serologicznym pojawiają się już w pierwszej dobie po urodzeniu dziecka.
Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, konflikt serologiczny może pojawić się, gdy kobieta ma grupę krwi z Rh-ujemnym, co występuje u 15% kobiet. Nie ma co do tego dokładnych o oficjalnych danych, ale szacunkowo ciąże obciążone konfliktem serologicznym nie przekraczają kilku procent wszystkich ciąż (okolice 2%).
Wskazania do przeprowadzenia badania
Poza ciążą jako sytuacją wymuszającą przeprowadzenie odczynu Coombsa badanie wykonuje się zazwyczaj u osób, u których podejrzewa się wystąpienie reakcji poprzetoczeniowej oraz takich chorób jak: toczeń rumieniowy, białaczka limfocytowa, mononukleoza zakaźna.
Bibliografia
-
https://www.medme.pl/artykuly/odczyn-coombsa-co-to-jest-i-jak-interpretowac-wyniki,69023.html
-
https://diag.pl/sklep/badania/p-c-odpornosciowe-dawniej-t-coombsa/
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Odczyn\_antyglobulinowy\_Coombsa
