Zacznij od przychodni, a nie sypialni. Zdrowa ciąża wymaga przygotowań

Zanim zajdziesz w ciążę - zadbaj o siebie

Decyzja o założeniu rodziny jest jedną z najważniejszych w życiu. Przygotowanie do roli matki nie ogranicza się jedynie do mentalnej gotowości, choć ta również jest ważna, ale także do fizycznego przygotowania organizmu na ciążę.

Planowanie poczęcia pozwala na zapewnienie najlepszych warunków rozwoju dla dziecka oraz minimalizację ryzyka dla matki, dlatego pierwszym krokiem powinna być wizyta przedkoncepcyjna u lekarza ginekologa, na którą warto umówić się na około 3-6 miesięcy przed podjęciem prób powiększenia rodziny.  

To spotkanie powinno mieć charakter diagnostyczny. W czasie badania lekarz lub położna prowadząca oceni ogólny stan zdrowia kobiety oraz wykluczy obecność ewentualnych chorób czy infekcji, które mogłyby zagrażać ciąży. Ponadto lekarz przeprowadzi szczegółowy i bardzo ważny wywiad medyczny, podczas którego będzie pytał o historię rodzinnych problemów zdrowotnych, przyjmowane na stałe leki, choroby przewlekłe, regularność cykli miesiączkowych, stosowane metody antykoncepcji, a także przebieg poprzednich ciąż oraz porodów.

W czasie ciąży wielu leków nie można przyjmować, a niektóre schorzenia i dolegliwości pod wpływem hormonów ciążowych mogą się nasilić, dlatego jeśli to tylko możliwe należy wyleczyć lub przynajmniej mieć pod odpowiednią kontrolą wszystkie problemy zdrowotne. Z  tego względu ważne jest, aby omówić odpowiednio wcześniej postępowanie w przypadku ewentualnych chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, które mogą mieć wpływ na przebieg ciąży. 

Na podstawie zebranych informacji lekarz będzie mógł zlecić wykonanie potrzebnych badań  i omówi szczegółowo dalsze postępowanie. Każda kobieta planująca ciążę powinna udać się też do fizjoterapeuty uroginekologicznego, aby zwiększyć świadomość swojego ciała w obszarze mięśni dna miednicy czy oddechu. Poza tym, jeśli przyszła mama doświadcza dolegliwości bólowych, fizjoterapeuta może pomóc w ich zniwelowaniu.

Dieta przyszłej mamy

Jeśli dotąd nie podjęłaś takich działań, okres planowania ciąży stanowi idealny moment, by wprowadzić zdrowe nawyki. Ważne, abyście swój sposób żywienia zweryfikowali oboje, czyli i ty o przyszły tata.  Skupienie się na diecie jest kluczowe, ponieważ spożywane przez nas pokarmy i napoje mogą mieć bezpośredni wpływ nie tylko na zdrowie przyszłego dziecka, ale również na płodność. 

Wiele udowodnionych korzyści niesie za sobą wprowadzenie diety przeciwzapalnej, czyli takiej, która jest bogata w antyoksydanty. Charakteryzuje się przede wszystkim większą zawartością jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które stanowią nieocenione wsparcie w trakcie starań o dziecko. Jej podstawę stanowią warzywa i owoce, orzechy i strączki czy tłuste ryby. W twoim menu powinny na stałe zagościć również produkty z pełnego ziarna.

Równie ważne, co wprowadzenie do diety wartościowych produktów, jest usunięcie z niej tego, co nie służy twojemu zdrowiu i zajściu w ciążę. Co należy ograniczyć lub całkiem wyeliminować?

• Przetworzone jedzenie i słodycze

Frytki, pizza, hamburgery, ale też gotowe ciasta czy batony -  zawierają tłuszcze trans, które zmogą znacząco obniżyć jakość nasienia u mężczyzn oraz niekorzystnie wpłynąć na płodność kobiety powodując zaburzenia owulacji.

• Kofeina

Umiarkowana ilość kofeiny, czyli ok. dwóch filiżanek kawy dziennie, nie powinna zaszkodzić osobom starającym się o dziecko, jednak w większe ilości mogą powodować trudności z zajściem w ciążę. A o przekroczenie "bezpiecznej” granicy wcale nie jest trudno, bo kofeina jest obecna również w innych produktach, takich jak herbata, cola czy napoje energetyzujące. Ponadto niektóre badania jednoznacznie wskazują, że przyjmowanie kofeiny zawartej w napojach energetyzujących lub napojach gazowanych, wiąże się ze zmniejszeniem liczby plemników i pogorszeniem parametrów nasienia.

• Używki

Podczas starania się o ciążę zaleca się całkowite unikanie spożywania alkoholu oraz zaprzestanie palenia papierosów. Zarówno alkohol, jak i substancje toksyczne obecne w dymie papierosowym mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie reprodukcyjne oraz na zdrowie przyszłego dziecka. Wcale nie chodzi tu jedynie o czynne palenie, ale i o bierne, ponieważ toksyny zawarte w dymie tytoniowym jednoznacznie obniżają płodność kobiet i mężczyzn. 

Alkohol może wpływać na płodność poprzez rozregulowanie najważniejszej osi hormonalnej w organizmie zarówno kobiety jak i mężczyzny, co ma przełożenie na trudności z zajściem w ciąże. Picie alkoholu w czasie ciąży może prowadzić do poważnych wad rozwojowych u  dziecka, takich jak płodowy zespół alkoholowy (FAS).

Palenie papierosów zwiększa również ryzyko trudności w zajściu w ciążę. U palących mężczyzn obserwuje się spadek ruchliwości i jakości plemników, przyszła mama z nałogiem zwiększa ryzyko poronienia i powikłań podczas ciąży, takich jak poród przedwczesny czy niska masa urodzeniowa dziecka.

Masa ciała ma znaczenie

Przed zajściem w ciążę warto zwrócić uwagę na masę ciała. Wszystkie ogólnoświatowe organizacje zajmujące się zagadnieniem zdrowia kobiet są zgodne - zarówno niedowaga, jak i  nadwaga mogą wpływać negatywnie na płodność. Trudności z zajściem w ciążę przy nieprawidłowym BMI to nie jedyny problem, z jakim może mierzyć się przyszła mama.  

Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, rzucawki czy nadciśnienia tętniczego. Ponadto może przyczynić się do hipotrofii lub makrosomii płodu (zbyt duża, zbyt mała masa płodu) oraz wad rozwojowych. Otyłość zwiększa też prawdopodobieństwo powikłań okołoporodowych takich jak: zakończenie porodu poprzez cesarskie cięcie, poród przedwczesny, nadciśnienie tętnicze czy możliwość wystąpienia trudności przy np. znieczuleniu porodu.

Dieta i suplementy - zanim zajdziesz w ciążę

Zapewne słyszałaś już, że każda kobieta w wieku rozrodczym powinna przyjmować kwas foliowy. To szczególnie ważne, jeśli planujesz starać się o dziecko. Dodatkowe witaminy i minerały powinno przyjmować się przynajmniej 3 miesiące przed planowanym zajściem w ciążę. Inaczej jest z kwasem foliowym, który powinno się suplementować nawet pół roku wcześniej. 

Dlaczego to takie ważne? Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Niedobór tego składnika może prowadzić do poronień i wad wrodzonych, w szczególności wad cewy nerwowej powodując takie upośledzenia jak  np. rozszczep kręgosłupa.

Standardowa zalecana dawka kwasu foliowego dla zdrowych osób to 400 mikrogramów dziennie. Można go znaleźć w suplementach diety dostępnych bez recepty lub w naturalnych źródłach, takich jak np. szpinak czy brokuły. Istnieje jednak szereg chorób, w których ta dawka powinna być większa (nawet 4 mg/ dobę). Dlatego, zanim sięgniesz po suplementy, skonsultuj się z lekarzem lub położną w celu doboru indywidualnej dawki. 

Aktywność fizyczna

Poród to dla organizmu kobiety bardzo duży wysiłek fizyczny. Jeśli w tej chwili prowadzisz mało aktywny tryb życia, warto pomyśleć o wzmocnieniu ciała. Odpowiednio dobrane ćwiczenia, takie jak joga, pływanie czy spacery pozwolą utrzymać dobrą kondycję i  przygotować organizm na nadchodzącą ciążę. 

Właściwa aktywność fizyczna korzystnie wpłynie na poprawę krążenia krwi, wzmocnienie mięśni, kości i układu odpornościowego. Zdrowe serce i układ oddechowy mogą pomóc w łatwiejszym przebiegu ciąży, porodu i rekonwalescencji po porodzie. Ponadto obniży ryzyko cukrzycy ciążowej, nadciśnienia tętniczego czy bólów kręgosłupa, które często towarzyszą kobietom w ciąży. Regularne ćwiczenia mogą pomóc też w stabilizacji cyklu miesiączkowego. 

Ważne, aby pamiętać, że każda kobieta ma inne potrzeby i ograniczenia dotyczące aktywności fizycznej, zwłaszcza gdy planuje ciążę. Warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem nowego programu treningowego, aby upewnić się, że jest on odpowiedni dla twojego stanu zdrowia i ewentualnej przyszłej ciąży. 

Planowanie ciąży to bardzo ważny aspekt przyszłego macierzyństwa. Decyzja o byciu rodzicem wymaga dbałości o zdrowie jeszcze przed poczęciem dziecka. Wizyta u lekarza ginekologa, regularne przyjmowanie kwasu foliowego, utrzymanie odpowiedniej wagi, rezygnacja z  nałogów, zdrowa dieta oraz aktywność fizyczna – to tylko niektóre aspekty, które należy wziąć pod uwagę przed rozpoczęciem starań o dziecko. 

Ciąża jest okresem szczególnym w życiu kobiety, również pod względem fizycznym. Dla organizmu to duże obciążenie i warto zadbać o siebie jeszcze zanim zobaczysz dwie kreski na teście ciążowym. Dobre przygotowanie organizmu na ciążę to klucz do zdrowia i dobrostanu zarówno matki, jak i dziecka.

Szkoła Rodzica

Wraz ze Szpitalem św. Zofii w Warszawie zapraszamy na nowy cykl. Szkoła Rodzica to projekt, w którym opowiemy o ciąży, porodzie i pierwszych dniach z noworodkiem bez tabu. Znajdziesz tu wszystkie odpowiedzi na nurtujące cię pytania. Wszystko poparte najlepszą wiedzą medyczną.